Gratis openbaar vervoer voor iedereen

Gratis ov in Utrecht (14 nov 2003)
De provincie Utrecht gaat volgend jaar een proef doen met gratis openbaar vervoer. Daarvoor is 95.000 euro gereserveerd. Op welke verbinding gratis openbaar vervoer komt, kon verantwoordelijk gedeputeerde Ger Mik nog niet zeggen. De provincie Utrecht is per 1 januari 2004 verantwoordelijk voor ongeveer eenderde van het openbaar vervoer in de provincie doordat het een groot pakket lijnen van kaderwetgebied BRU heeft overgenomen.
OV Magazine, 14 november

Eindhoven krijgt geen geld voor ov-proef (2002)
Het kabinet ziet niets in de proef met gratis openbaar vervoer dat de gemeente Eindhoven wil houden. Volgens demissionair minister De Boer leidt gratis reizen met het openbaar vervoer tot 'onverschilligheid en overconsumptie en kost het bovendien veel geld'.

Hij stelt dat uit ervaringen in het buitenland blijkt dat automobilisten niet voor het openbaar vervoer kiezen als het gratis is. Alleen fietsers en voetgangers maken gebruik van de mogelijkheid gratis te reizen.

Eindhoven had om een bijdrage van 25 miljoen euro gevraagd om de proef uit te voeren, maar het kabinet wil er dus niet aan meewerken. De Boer adviseert de gemeente om een laag vast tarief in te voeren, zoals de gemeente Apeldoorn heeft gedaan. Daar kunnen passagiers voor 1 euro met de bus reizen.

Behalve Eindhoven heeft Utrecht plannen voor een proef met gratis openbaar. Ook GroenLinks van de gemeenteraad van Zwijndrecht wil gratis busvervoer in de gemeente.

[Bron: Parlementair nieuws, rotterdams dagblad, radio M via OV@ctueel

Maak het OV gratis een veel gehoord voorstel dat regelmatig terugkomt. Resenste "bedenkers" zijn Henk Westbroek voor de "leefbaren" en diverse gemeentelijke partijen, zoweel links als rechts. Een veel gehoord voorstel waar je na een korte overweging, niet meer op terug zal komen. Tenminste als kwaliteit en betrouwbarheid van de aangeboden OV een essentieele overweging is.

Gratis OV: een minder doordacht voorstel.

Wat gebeurt er namelijk als het openbaar vervoer gratis wordt? Er zullen meer mensen gebruik maken van het openbaar vervoer, maar meer in zeer sterke pieken. De pieken, bijv op een regenachtige dag, zullen zo groot zijn dat het gehele systeem vast loopt. Het dupeert de mensen die er nu juist van afhankelijk zijn, omdat ze niet over alternatieven beschikken.
De huidige kostprijs is een barrière voor de gelegenheidsreiziger (zoals een wandelaar in de regen), waardoor de verkeersstroom minder extreme pieken kent. Dat is economie, maar een praktisch voorbeeld was koninginnedag 2001 in Amsterdam. Doordat iedereen werd opgeroepen met de trein te gaan liep dit systeem volkomen vast. Ongeduldige reizigers liepen over het spoor waardoor alles stop gezet moest worden. Geen reiziger kon meer verder.
Ter info: een openbaar vervoer systeem is een buitengewoon inflexibel systeem. Volledige ongeschikt om op acute vraag veranderingen te kunnen reageren. Immers als een trein, een tram, een bus vol aan de halte staat, kan deze niet instant langer gemaakt worden of voorzien worden van een tweede trein. Personeel en materieel (de trein) is niet in een schappelijke tijd ter plekke te krijgen. Ook kunnen er maar een beperkt aantal eenheden per uur ingezet worden en elk zijn ook nog gebonden aan een maximale lengte. In Amsterdam was tijdens de koninginnedag 2001 de maximale inzet ingezet, maar ook dit was onvoldoende. Het werd een drama wat het eenvoudige bewijs levert dat een overbelasting eenvoudig tot een volledige blokkade kan leiden. Met als gevolg dat niemand meer kan komen waar deze heen wil. En op die dag was de trein nog niet eens gratis. En dat was juist waar enkele reizigersbelangbehartigers wel voor hadden gepleit. Zij vonden dat de NS haar slechte prestaties een keer moest compenseren door haar klanten één dag gratis te vervoeren en wel op Koninginnedag 2001. Ook zonder dat (onnozele) plan, kon NS de reizigersstromen niet aan.

Studentenstad Utrecht wil gratis OV

De populistische bedoeling van gratis openbaar vervoer is om meer mensen uit de auto in de bus te krijgen. Dat was ook het idee van Leefbaar Utrecht. Zij wilden de mogelijkheden voor gratis OV laten onderzoeken.
De Utrechtse hoofddocent vervoersgeografie M. Dijst denkt daar anders over. Vooral scholieren en studenten. Dat zijn bevolkingsgroepen die zich gewoonlijk per fiets voortbewegen. Zij zullen van het gratis vervoer gebruik maken, aldus Dijst. Het plan zal eerder het fietsgebruik terugdringen dan het autogebruik. Automobilisten zijn gewend om van deur tot deur te rijden, op een tijdstip dat hun goed uitkomt. Openbaar vervoer is daar geen volwaardige vervanging voor de auto.

[bron: Utrechtsnieuwsbald,1 juni 2002]

Rome stopte na 2 maanden gratis OV

De stad Rome heeft ruim 30 jaar geleden besloten het OV geheel gratis te maken. Het stadsbestuur dacht daarmee de verkeersproblemen te kunnen bestrijden. Nog geen 2 maanden later is het besluit ongedaan gemaakt. Belangrijkste reden voor het mislukken van de beleidswijziging, is dat mensen niet van regen houden. Als het in Rome ging regenen, stapte iedereen die normaal wandelde, massaal in tram en bus. Door de plotselinge piekbelasting liep het gehele OV-systeem elke regenbui compleet vast. Daarmee werd het openbaar vervoersysteem zo onbetrouwbaar dat niemand, ook degenen die daar vroeger voor betaalden, op een fatsoenlijk manier op hun bestemming konden komen.

Een vergelijkbaar overbelastingsexperiment wordt soms in Nederland op kleine schaal uitgevoerd: Als de weerskundigen een flinke ijzel aankondigen springen automobilisten net wat te massaal in het OV Automobilisten weten uit ervaring hoe glad ZOAB (Zeer Open Asfalt (ZOAB) wordt; erg glad wat verkeerschaos betekent. Op zo'n aangekondigde verkeerschaos stappen automobilisten massaal naar het OV zodat dit systeem met een eenvoudige overbelasting compleet ontwricht raakt ten koste van de vaste gebruiker. Naast vertragingen en is het comfort (geen zitplaatsen beschikbaar en uitpuilende balkons) niet meer op pijl. Daar is de vaste gebruiker niet mee gediend. Zo'n eenmalige OV-ervaring zal de automobilist sterken in gedachte dat de auto een kwalitatief geweldig vervoersmiddel is. Het OV is onvoorspelbaarder, overvol (je hebt niet eens een zitplaats) en zal bij elke overstap in de kou moeten wachten (weinig comfortabel).

Conclusie van OVnet:

Gratis OV trekt inderdaad nieuwe reizigers. Reizigers welke normaal een alternatief hadden. Het is de verwachting dat in Nederland het met name het fietsverkeer zal terug dringen. Studenten die eerder uti financiele overwegingen kozen niet de bus te gebruiken. Daarnaast zullen voetgangers eerder het stadsopenbaar vervoer gaan gebruiken als het weer ongunstig is. Beiden leiden tot grotere pieken en dalen in gebruik. En zal bij slecht weer tot overbelasting rijden. Over belasting ontstaat als er niet vlug genoeg extra capaciteit wordt ingezet.

Gratis OV is de manier om de kwaliteit van het OV uit te hollen. Zij zal veel meer moeite hebben om continue een betrouwbare service te verlenen. Automobilisten kunnen normaal met hun eigen auto op hun eigen moment van deur tot deur tijden. Enkele kilometers benzine kost bijna niets. Dus zal een onbetrouwbaar OV de laatste twijfel over dit systeem verwijderen. Gratis OV, prima voor de armen. Het is echter niets om de concurrentie met de auto aan te gaan. Het maakt de auto eerder een kwalitatief aantrekkelijkere optie.